ΣΤΟΧΟΣ ΟΙ ΚΑΤΑΛΗΨΕΙΣ

Του Στέφ. Ματθία,

επίτ. Προέδρου του Αρείου Πάγου

Ι. Είναι λάθος να θεωρούμε ότι όσα συμβαίνουν στους χώρους των πανεπιστημίων οφείλονται στο άβατο του πανεπιστημιακού ασύλου. Οφείλονται στις καταλήψεις. Η διάκριση μεταξύ ασύλου και κατάληψης είναι σαφής. Το πρώτο αποτελεί μια σταθερή εγγύηση ελεύθερης διδασκαλίας και ακώλυτης διακίνησης ιδεών. Η δεύτερη συνιστά δυναμική κατάργηση του πρώτου, με την οποία αυτό μετατρέπεται σε άντρο καταστροφών, λεηλασιών και εξεγέρσεων...
Επομένως με την κατάληψη, όσο αυτή διαρκεί, παύει να υπάρχει άσυλο. Το γεγονός ότι για την απομάκρυνση των καταληψιών θα απαιτηθεί αστυνομική επέμβαση μέσα στον πανεπιστημιακό χώρο δεν ενέχει παραβίαση του ασύλου αφού αυτό έχει ήδη στην πράξη καταλυθεί και η απομάκρυνση των καταληψιών αποσκοπεί ακριβώς στην αποκατάστασή του.

ΙΙ. Αν και οι καταλήψεις είναι αναμφισβήτητα αυθαίρετες και παράνομες, γίνονται μοιρολατρικά ανεκτές επειδή έχει επικρατήσει η εσφαλμένη άποψη ότι η εκδίωξη των καταληψιών θα ενείχε επέμβαση στο άσυλο. Επιβάλλεται λοιπόν να ξεκαθαριστεί το ζήτημα νομοθετικά : να χαρακτηριστούν με νόμο οι καταλήψεις πανεπιστημιακών χώρων αυτόφωρο έγκλημα, διωκόμενο και τιμωρούμενο αυτεπαγγέλτως. Παράλληλα να ληφθούν τα κατάλληλα προληπτικά μέτρα, ώστε οι καταλήψεις να εμποδίζονται. Για το σκοπό αυτό να κατασκευαστούν στις πύλες εισόδου περιστρεφόμενες θύρες και να γίνεται έλεγχος από σώμα πανεπιστημιακών φυλάκων, επικουρούμενων εκτάκτως, αν και εφόσον υπάρξει ανάγκη, από αστυνομική δύναμη. Αυτοί δεν θα επιτρέπουν την είσοδο σε άσχετους παρείσακτους, παρά μόνο αν διαθέτουν άδεια ή αιτιολογούν την ανάγκη εισόδου των. Μόνο με κάποιο, ανεκτικό έστω, φιλτράρισμα των εισερχομένων μπορεί να γίνεται λόγος για άσυλο. Όταν μπαινοβγαίνουν ανεξέλεγκτα οι πάντες, ο χώρος παύει να είναι «πανεπιστημιακός» και μετατρέπεται σε «απερίφρακτο αμπέλι» που υπόκειται ανά πάσα στιγμή σε κατάληψη. Πρέπει επιπλέον να ληφθεί μέριμνα ώστε στους πανεπιστημιακούς χώρους να υπάρχουν φύλακες που θα προστατεύουν το άσυλο. Αν παρά ταύτα γίνει κατάληψη, οι καταληψίες, φοιτητές και μη, πρέπει να απομακρύνονται με άμεση εισαγγελική εντολή και αστυνομική επέμβαση. Αυτή θα γίνεται χωρίς ανάμιξη του πρυτανικού Συμβουλίου. Διότι η διαφύλαξη της έννομης τάξης είναι ευθύνη της πολιτείας, όχι των πρυτάνεων. Με την επέμβαση θα αποκαθιστάται το άσυλο. Και υπό την εκδοχή όμως ότι η είσοδος της αστυνομικής δύναμης θα παραβίαζε τυπικά το άσυλο, η προτεινόμενη ρύθμιση επιβάλλεται για τη διάσωση των πανεπιστημίων. Μπορεί δε να γίνει με απλό νόμο, δεδομένου ότι το άσυλο έχει επίσης θεσπιστεί με κοινό νόμο και δεν έχει συνταγματική κατοχύρωση. Ένας τέτοιος νόμος επιτάσσεται μάλιστα από το Σύνταγμα, αφού αυτό εγγυάται την «ακαδημαϊκή ελευθερία» που είναι βέβαια ασυμβίβαστη με κάθε κατάληψη.

ΙΙΙ. Πιστεύω ότι η ψήφιση από τη Βουλή της κατάλληλης διάταξης δεν θα συναντήσει σοβαρές αντιρρήσεις αφού δεν θα θίγει αλλ’ αντιθέτως θα υπηρετεί το άσυλο. Ας σημειωθεί ότι η μετατόπιση του νομοθετικού στόχου (από την κατάργηση του ασύλου στην απαγόρευση των καταλήψεων) παρέχει την ευκαιρία γενικής απαγόρευσης κάθε «κατάληψης», όχι μόνο των χώρων των ΑΕΙ (στους οποίους αποκλειστικά το άσυλο ισχύει) αλλά και άλλων κρατικών και κοινόχρηστων χώρων: σχολείων, δημόσιων υπηρεσιών, ΝΠΔΔ, ΟΤΑ, τραπεζών, κοινωφελών οργανισμών και επιχειρήσεων, ακόμη και αιθουσών δημοσίων θεαμάτων. Δεδομένου ότι όλοι αυτοί οι χώροι είναι είτε κρατικοί είτε ελεύθερα προσβάσιμοι από όλους, η προστασία τους από αυθαίρετες καταλήψεις ανάγεται στη δημόσια τάξη. Συνιστά επομένως υποχρέωση των πολιτειακών οργάνων, χωρίς ανάμιξη των διευθυντών σχολείων, των δημάρχων, κοινοταρχών, προϊσταμένων των υπηρεσιών, των ΝΠΔΔ κ.λπ. Έτσι η μάστιγα των «καταλήψεων» θα εκλείψει.

ΙV. Η προτεινόμενη διάταξη νόμου, που θα ανακουφίσει τη μεγάλη πλειονότητα των νέων και τους πολίτες, πρέπει να προβλέπει : α) απαγόρευση στους ανωτέρω χώρους κάθε κατάληψης ή παρεμπόδισης της χρησης τους, β) τη αποτροπή και απόκρουση κάθε απόπειρας κατάληψης και την άμεση απομάκρυνση, με εισαγγελική εντολή, των καταληψιών, από την αστυνομική δύναμη και γ) ως ποινική κύρωση κατά του κάθε παραβάτη (καταληψία) ποινή φυλάκισης, που θα επιβάλλεται κατά τη διαδικασία του αυτοφώρου, και η οποία δεν θα μετατρέπεται σε χρηματική ούτε θα υπόκειται σε αναστολή λόγω άσκησης έφεσης, θα διπλασιάζεται δε αν κατά τη διάρκεια της κατάληψης έχουν διαπραχθεί φθορές ξένης ιδιοκτησίας, ληστείες, κλοπές, σωματικές βλάβες, εμπρησμοί, εκρήξεις ή παραβάσεις της νομοθεσίας περί όπλων και περί ναρκωτικών. Μπορεί επιπλέον να προβλεφθεί, ως παρεπόμενη ποινή, η αποστέρηση των πολιτικών δικαιωμάτων των πρωταιτίων.
Με τα μέτρα αυτά η εκπαίδευση σε όλες τις βαθμίδες θα αναπνεύσει, το αίσθημα της ασφάλειας θα εμπεδωθεί, ο τουρισμός, η κυκλοφορία και η κίνηση της αγοράς θα ομαλοποιηθούν.